Η συνδιάσκεψη Κορυφής του Σαν Ρέμο και οι Συμμαχικές διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην συνθήκη των Σεβρών (18 Απριλίου 1920)

Στις 18 Απριλίου 1920 στο Σαν Ρέμο της Ιταλικής Ριβιέρας συναντήθηκαν οι αρχηγοί των τριών χωρών της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) για να διαπραγματευθούν σε κορυφαίο επίπεδο για τα θέματα της Μέσης Ανατολής και της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θέματα που τότε πλέον αφορούσαν άμεσα την Ελλάδα που ήδη είχε αποβιβάσει στρατεύματα στην Σμύρνη και είχε διευρύνει την ζώνη κατοχής της στα όρια που της είχαν επιτραπεί από τους Συμμάχους. Εκτός των τριών χωρών συμμετείχαν στην συνδιάσκεψη η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες (σε ρόλο μάλλον συμβουλευτικό πάντως σίγουρα όχι αποφασιστικό) ενώ χαρακτηριστικό είναι πως η Ελλάδα δεν συμμετείχε στην Συνδιάσκεψη που θα αποφάσιζε το μέλλον της, ούτε καν ως επίσημος παρατηρητής. Από την πρώτη στιγμή που συγκλήθηκε η διάσκεψη, φάνηκε πως οι τρεις πρωθυπουργοί είχαν προσέλθει στην διάσκεψη με διαφορετικούς στόχους και προτεραιότητες.

Millerand

Η Γαλλική αντιπροσωπεία και ο Γάλλος πρωθυπουργός Millerand προσπαθούσε να ματαιώσει πάσι θυσία τις Αγγλικές προθέσεις για ηπιότερη μεταχείριση της Γερμανίας ως προς τις δυσβάστακτες πολεμικές αποζημιώσεις που της είχαν επιδικαστεί να πληρώσει. Όσον αφορά την Μέση Ανατολή η Γαλλία επιθυμούσε την εφαρμογή της συμφωνίας Saiks-Picaut εξασφάλιση της περιοχής Συρίας, αλλά έβλεπε με αυξανόμενη καχυποψία την Ελληνική παρουσία στην Σμύρνη ως εξυπηρέτηση των αγγλικών συμφερόντων στην περιοχή.

Η Ιταλία με τον Nitti είχε εγκαταλείψει πλήρως την ιμπεριαλιστική της εξωτερική πολιτική, που είχε ως αιχμές την αποβίβαση στρατευμάτων στην Αττάλεια και την πρόθεση κατάληψης της μισής Αλβανίας. Αυτό της είχε επιβληθεί από την απροθυμία των Ιταλικής κοινής γνώμης για υπερπόντιους πολέμους που εκφράστηκε με την μαζική άρνηση Ιταλών στρατιωτών να επιβιβαστούν σε πλοία που θα τους μετέφεραν στην Αλβανία για να πολεμήσουν, ενώ ταυτόχρονα οι Ιταλοί ιθύνοντες παρατηρούσαν την έξαρση του Τουρκικού εθνικισμού και τις μεγάλες Ελληνικές θυσίες για την διατήρηση της ζώνης της Σμύρνης.Έτσι λοιπόν η νέα Ιταλική πολιτική είχε ως βασική επιδίωξη την στρατιωτική απαγκίστρωση από την Μικρά Ασία με οικονομικά ανταλλάγματα και την έναρξη εμπορικών σχέσεων με την κομμουνιστική ρωσία του Λένιν.

Τέλος ο Άγγλος Lloyd George ήθελε να επιβάλλει την προσωπική του πολιτική στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, που προέβλεπε την Αγγλική παρουσία στην Παλαιστίνη και στις πετρελαιοπηγές της Μοσούλης, όπως και την ισχυρή Ελληνική παρουσία στα παράλια της Μικράς Ασίας. Εκτός από τον φιλελληνισμό του και τις δεσμεύσεις του στον Βενιζέλο, ο Lloyd George χρειαζόταν μεσοπρόθεσμα

Τα όρια επιρροήςπου προβλέπονταν από την συμφωνία Sykes-Picot

την στρατιωτική παρουσία των Ελλήνων στην Σμύρνη ως προστασία της Αγγλικής στρατιωτικής παρουσίας αλλά και των βρετανικών οικονομικών συμφερόντων στα Στενά και στην Κωνσταντινούπολη, καθώς η Βρετανία έβγαινε τραυματισμένη από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και δεν είχε οικονομικούς και στρατιωτικούς πόρους διαθέσιμους για την Ανατολή.

Η συνδιάσκεψη διήρκεσε μόλις μια εβδομάδα και έλαβε σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα αποφάσεις κοσμογονικής σημασίας για την Εγγύς και Μέση Ανατολή. Στην συνδιάσκεψη έλαβε χώρα ένα από αυτά τα θλιβερά αλισβερίσια που έχουμε κατά καιρούς παρακολουθήσει, όπου σε ένα διπλωματικό παιχνίδι ανταλλάσσονται με κυνισμό, σχεδόν σαν σε χαρτοπαίγνιο, ολόκληρες πόλεις και περιοχές και καθορίζονται οι ζωές και το μέλλον εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Και οι τρεις συμμετέχοντες έλαβαν αυτό που ήθελαν και είχαν ως αρχικό στόχο. Η συνδιάσκεψη ικανοποίησε την Γαλλία καθώς όχι μόνο δεν μετρίασε τους αυστηρούς όρους εις βάρος της ηττημένης Γερμανίας, αλλά επισήμως οι τρεις δυνάμεις κάλεσαν με απειλητικό μήνυμα την ηγεσία της να συμμορφωθεί με όσα είχαν ήδη αποφασιστεί. Ταυτόχρονα επικυρώθηκε ανοιχτά πλέον το μυστικό Αγγλογαλλικό σύμφωνο Sykes-Picot που προέβλεπε το αποικιοκρατικό μοίρασμα της Μέσης Ανατολής σύμφωνα με το οποίο οι Βρετανοί λάμβαναν την Παλαιστίνη και οι Γάλλοι την Συρία. Η απόφαση αυτή θεωρήθηκε πολιτικός θρίαμβος του Millerand και του Fauch στους οποίους επιφυλάχθηκε υποδοχή ηρώων κατά την επιστροφή τους στο Παρίσι.

Το ίδιο συνέβη στην Ιταλία όπου ο Nitti παρουσίασε ως προσωπικό θρίαμβο την άδεια που του παρασχέθηκε να αποκαταστήσει εμπορικές σχέσεις με την κομμουνιστική Ρωσία. Οι ηγεσίες των 2 χωρών απόλυτα ικανοποιημένες ως προς τα θέματα που ήταν επείγοντα για αυτές υπέγραψαν μια συμφωνία που περιείχε τους όρους της συνθήκης που θα υπογραφόταν αργότερα στις Σέβρες και που ήταν αυξημένου Ελληνικού ενδιαφέροντος. Το υπέγραψαν όμως διατυπώνοντας πολλές επιφυλάξεις για το κατά πόσο η μελλοντική συνθήκη θα σταθεροποιούσε την κατάσταση στην Μικρά Ασία. Οι αντιπροσωπείες των δύο χωρών προεξοφλούσαν την αποτυχία της πολιτικής αυτής, αλλά και

Nitti

την μελλοντική αδυναμία της Ελλάδας να κρατηθεί στην Μικρά Ασία χωρίς συμμαχική βοήθεια. Από την στιγμή που η Ιταλία είχε αποφασίσει να απαγκιστρωθεί από την νοτιοδυτική Μικρά Ασία, οι Έλληνες θα έμεναν ολομόναχοι απέναντι στις Τουρκικές αντιδράσεις που γίνονταν συνεχώς εντονότερες ενώ είχε ήδη αναφανεί ο Κεμάλ ως αναδυόμενος ηγέτης και εκφραστής του Τουρκικού εθνικισμού.

Είναι χαρακτηριστικό του κλίματος στην διάσκεψη ότι ο προεδρεύων Ιταλός Nitti μετά την λήξη των εργασιών της δήλωσε τις επιφυλάξεις του για την εφαρμογή των διατάξεων που αφορούσαν την Ελληνική παρουσία στην Σμύρνη και ζητούσε την άμεση αναθεώρηση τους. Ένα άλλο πολύ περίεργο γεγονός είναι ότι οι όροι της συνθήκης διέρρευσαν στην Τουρκική πλευρά πριν της κοινοποιηθούν επισήμως ξεσηκώνοντας σάλο και κατακραυγή στον Τουρκικό τύπο και στην Τουρκική κοινή γνώμη, ενώ στάλθηκαν ψηφίσματα διαμαρτυρίας στις πρεσβείες των Συμμάχων στην Κωνσταντινούπολη. Όλοι οι Αρμοστές των τριών Μεγάλων Δυνάμεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τηλεγράφησαν από κοινού στις κυβερνήσεις τους ότι για να επιβληθούν οι σκληροί όροι της συνθήκης θα χρειαζόταν να στείλουν νέα στρατεύματα για έναν νέο πόλεμο με την Τουρκία.

Ο θόρυβος που προκλήθηκε έδωσε την ευκαιρία στον Γάλλο πρωθυπουργό Millerand να ζητήσει την αλλαγή των όρων της συνθήκης που είχαν συμφωνηθεί επ΄ ωφελεία των Τούρκων. Το Συμμαχικό μέτωπο στην Ανατολή είχε διαρραγεί πλέον για τα καλά...

Ι. Β. Δ.


Πηγές

Κωνσταντίνος Σακελαρόπουλος, Η σκιά της Δύσεως, εκδόσεις ΕΚΑΤΗ

Το κείμενο της συμφωνίας της συνδιάσκεψης του Σαν Ρεμο

http://en.wikipedia.org/wiki/San_Remo_conference

 

 

 

 

www.istorikathemata.com